چرا مقایسه کردن کودکان کاری اشتباه است؟

مقایسه کردن کودکان با یکدیگر کاری بسیار آسیب‌زاست که می‌تواند ضررهای جبران ناپذیری به روح و روان آن‌ها وارد کند. آیا تا به حال به فرزندتان جملاتی مثل این گفته‌اید: ” نگاه کن دوستت چقدر منظمه و آرومه…یکم ازش یاد بگیر”. یا “چرا تو مثل برادرت مشقاتو تمیز و خوش خط نمی‌نویسی؟”. شاید شما نیت خوبی داشته باشید؛ ولی این جملات سرآغاز مشکلات بزرگی برای کودک خواهد بود.

عموما مقایسه کردن کودکان در فرهنگ آسیایی رایج‌تر است. والدین فکر می‌کنند که با این کار، کودک را ترغیب می‌کنند تا کار درست را انجام دهد و پیشرفت کند. گاهی هم پدر و مادرها برای درجه‌بندی یا دسته‌بندی کودکان از ابزار مقایسه استفاده می‌کنند.

به هر دلیلی که کودکتان را با دیگران مقایسه می‌کنید، باید بدانید که این کاربه هیچ وجه نتیجه‌ی مثبت نخواهد داشت. بلکه می‌تواند آثار مخرب زیادی نیز داشته باشد.

زمانی که فرزندتان را با دیگری مقایسه می‌کنید، او احساس می‌کند که به قدر کافی خوب نیست و نمی‌تواند نظر مثبت شما را جلب کند. او حتی ممکن است فکر کند که شما خواهر یا برادرش را بیشتر دوست دارید و برای او ارزشی قائل نیستید.

در ادامه با ما همراه باشید تا مهم‌ترین اثرات منفی مقایسه کردن کودکان را با هم مرور کنیم:

کاهش عزت نفس

اگر به طور مداوم فرزندتان را با کودکانی که از نظر شما بهترند مقایسه کنید، او به تدریج به این باور می‌‌رسد که از دیگران کمتر و پایین‌تر است. برای مثال اگر به کودکتان برچسب تنبل یا شلخته بزنید، او پس از مدتی تلاش کردن برای بهتر شدن را رها خواهد کرد؛ زیرا برایش راحت‌تر است که در نقشی که دیگران به او نسبت داده‌اید باقی بماند.

ایجاد استرس شدید در کودک

فرض کنید فرزندتان برای یک امتحان ریاضی مهم، از تمام توانش مایه گذاشته، تلاش کرده و 18 گرفته. حال شما به جای آنکه او را برای تلاشش تشویق کنید و به او انگیزه بدهید، او را با همکلاسی‌اش که 20 گرفته مقایسه می‌کنید.

اینگونه رفتارها باعث می‌شود تا کودک همواره برای بهترین بودن استرس داشته باشد. شما با این کار ارزش تلاش کردن را در چشم کودک کوچک می‌کنید. این رفتار به او آموزش می‌دهد که فقط دستاورد است که اهمیت دارد.

بیشتر بخوانید: کمال‌گرایی در کودکان: نشانه‌ها، خطرات و را‌ه‌های جلوگیری از آن

ایجاد اضطراب اجتماعی

زمانی که عزت نفس کودک کاهش پیدا می‌کند، او خجالتی می‌شود و از جمع دوستانش کناره‌گیری می‌کند. این رفتار به این دلیل است که کودک احساس می‌کند چیزی برای ارائه در یک جمع دوستانه ندارد تا بتواند به آن افتخار کند.

همچنین کودک ممکن است احساس ناخوشایندی نسبت به همسالان خود داشته باشد چون حس می‌کند همواره در حال مقایسه شدن با آن‌هاست. گاهی حتی ممکن است کودک از دوستانش متنفر شود.

از بین رفتن صمیمت کودک با خانواده

وقتی کودک را با دیگران مقایسه می‌کنید، او فکر می‌کند که شما از او نا امید شده‌اید و دوستش ندارید. زمانی که کودک احساس کند هر چقدر هم که تلاش کند برای جلب رضایت شما کافی نیست، از شما دور می‌شود.

همچنین مقایسه کردن کودکان باعث می‌شود تا آن‌ها از نگاه قضاوت‌گر والدینشان بترسند. در این صورت دیگر درباره‌ی مسائل مهم زندگیشان با پدر و مادرشان صحبت نمی‌کنند.

شروع حسادت و جنگ بین خواهر و برادرها

اگر کودک را با خواهر و برادرش مقایسه کنید و محبت بیشتری نسبت به آن‌ها نشان بدهید، کودک از آن‌ها بیزار خواهد شد. این حتی می‌تواند به دعواهای لفظی، پرخاشگری یا کتک کاری میان آن‌ها منجر شود.

اگر می‌خواهید رابطه‌ی میان فرزندانتان صمیمانه باشد، به هیچ عنوان توانایی‌ها و رفتارهایشان را با هم مقایسه نکنید.

سرکوب شدن استعداد‌ها

اگر کودک شما استعداد زیادی در نقاشی یا تکواندو داشته باشد؛ ولی شما از او انتظار داشته باشید که درس بخواند، او را در مخمصه می‌اندازید. با این کار فرزند شما زمان کمتری برای فعالیت‌های مورد علاقه‌اش می‌گذارد. در عوض به سمت فعالیتی می‌رود که در آن ضعیف است و امتیازی کسب نمی‌کند.

به جای مقایسه، استعداد اصلی فرزندتان را کشف کنید و او را تشویق کنید. این کار باعث می‌شود تا کودک احساس ارزشمند بودن داشته باشد.

شکل‌گیری شخصیت مقایسه‌گر در کودک

اگر فرزندتان را همواره با دیگران مقایسه کنید، او نیز یاد می‌گیرد تا در تمام عمر خودش را با دیگران مقایسه کند. مثلا در بزرگسالی از خانه‌ای که با زحمت و تلاش به دست آورده خوشحال و راضی نباشد؛ زیرا همکارش خانه‌ی بهتری دارد.

اگر شخصیت مقایسه‌گر را در کودک شکل دهید، او تا آخر عمر نمی‌تواند از دستاوردهایش راضی باشد. او همیشه دور و اطرافش کسی را می‌یابد تا خودش را با او مقایسه کند.

سخن پایانی

مقایسه کردن کودکان با یکدیگر، امری بسیار مخرب و زیان آور است. این کار باعث کاهش عزت نفس و انزوای آن‌ها می‌شود. به جای مقایسه‌ی فرزندتان با دیگری، استعداد‌هایش را کشف کنید و به او کمک کنید تا آن‌ها را پرورش دهد.

به جای تمرکز روی دستاوردها، تلاش فرزندتان را تشویق کنید. با این کار به فرزندتان می‌آموزید که تلاش اوست که اهمیت دارد و توانایی‌های هر شخص با دیگری متفاوت است. سعی کنید به جای قضاوت و مقایسه‌ی کودک با دیگران، او را همانگونه که هست بپذیرید و تشویق کنید.